Situacija u Crnoj Gori, posle usvajanja Zakona o slobodi vjerispovjesti, postala je dio propagande i kampanje dezinformisanja koju vodi Rusija, rekao je u intervjuu za Glas Amerike Majkl Karpenter, bivši zvaničnik Pentagona i sadašnji direktor Pen Bajden centra, uz ocjenu da je Srpska pravoslavna crkva korišćena kao instrument za promociju ruskih i srpskih interesa u regionu. Karpenter međutim ističe da je neophodan dijalog sa SPC o zakonu koji je, kako smatra, izazvao dalju polarizaciju u crnogorskom društvu.
Zakon o slobodi vjeroispovjesti produbljuje podjele u Crnoj Gori između, kako kaže Majkl Karpenter, onih koji se deklarišu kao Srbi i ostatka crnogorskog društva.
“To je je za žaljenje, jer je Crna Gora jedna od malobrojnih primjera multietničkih demokratskih država, u kojoj je situacija uglavnom bila mirna posle odvajanja od Srbije, ali i prije toga. Ovo što se sada dešava – etničke ili religijske tenzije, zovite ih kao hoćete, treba pažljivo posmatrati, jer ima potencijal da uzdrma stvari u društvu”.
Tenzije koje je usvajanje zakona izazvalo između Crne Gore i Srbije, a posebno oštru retoriku pojedinih srpskih zvaničnika, bivši zvaničnik Pentagona posmatra u kontekstu izborne godine u obje zemlje. Poručuje međutim da u obzir treba uzeti i širi geopolitički aspekt spora.
“SPC je korišćena kao alat “meke moći” za promociju srpskih i ruskih interesa u regionu. Prava svih religijskih zajednica treba da budu uzeta u obzir, treba poštovati imovinska prava, ali postoji i to hibridno takmičenje koje se ovde odvija iza kulisa”.
Glas Amerike: Vidite li ulogu Rusije u tome?
“Da. Vidim da se u ruskim medijima i na društvenim mrežama manipuliše ovom situacijom, čak sam vidio i da je ruska agencija TASS prenijela da su SAD iza ovog zakona i da je američka vlada navodno natjerala vlasti u Crnoj Gori da usvoje zakon - što je besmislica. Ali, pokazuje da se sve politizuje i sve postaje dio propaganda i operacije dezinformisanja koju sprovodi ruska strana. Dakle, postoji jasan ruski uticaj u protivljenju ovom zakonu, kao i pokušaj da se pokaže da zakon ima nekakve veze sa Zapadom.
Problem sa ruskom propagandom i dezinformacijama je što veoma pametno manipuliše kulturološkim i etničkim podjelama, koriste se jezikom prijemčivim za određene djelove stanovništva. Ruske diplomate i političari smatraju da mogu da pokušaju da manipulišu Srpskom pravoslavnom crkvom u Crnoj Gori ili da je koriste da ostvare svoje ciljeve. To ne znači da je SPC saučesnik u tome, ali je Rusi vide kao sredstvo za promovisanje svojih interesa.”
A hibridno takmičenje, kako ga naziva Karpenter, ogleda se u propagandi, širenju uticaja preko organizacija koje isto razmišljaju, uplivu prljavog ruskog novca da bi se ostvarili određeni politički ciljevi, ali i sajber napadima iz Rusije kojih u Crnoj Gori ima više nego u bilo kojoj drugoj državi u regionu.
“Moskva ima jasan interes da pokuša da podrije aktuelnu crnogorsku vlast. Što nije izgovor za sve što vlast radi i sigurno je da ima još puno posla u unapređivanju vladavine prava. Ali, činjenica je da Rusija želi da smijeni aktuelnu vlast i da neke više proruske opozicione grupe dođu na vlast. “
Preko Crne Gore, Moskva želi da oslabi i NATO savez, smatra direktor Pen Bajden centra. Naglašava međutim da uprkos snažnoj propagandi koja dolazi iz stranih zemalja, sloboda medija u Crnoj Gori mora biti zaštićena po svaku cijenu.
“Ako Crna Gora želi da zabrani Russia Today ili Sputnik, to je jedna stvar, ali kada su lokalni novinari meta – to je druga stvar. To je neprihvatljivo i ne smije se tolerisati.”
Majkl Karpenter očekuje da će Rusija i dalje pokušavati da širi uticaj u Crnoj Gori preko takozvane meke moći jer, kako ističe, smatra da je u prednosti na Zapadnom Balkanu zbog toga što Amerika obraća manju pažnju na region nego ranije.
