Američki saveznici u NATO-u takođe pokušavaju da evakuišu svoje državljane iz Avganistana. Pošto su talibani ponovo uspostavili kontrolu nad tom zemljom, mnogi evropski zvaničnici strahuju da će to povećati rizik od terorizma i dovesti do novog talasa izbjeglica.
Britanija i druge članice NATO-a počele su u nedelju da evakuišu svoje državljane iz Avganistana, uz stotine Avganistanaca koji su radili sa njima.
Alijansa se pridružila američkoj invaziji u Avganistanu 2001. godine, a dvije godine kasnije je preuzela kontrolu nad međunarodnim bezbjednosnim snagama u toj zemlji. Uz gubitke koje su pretrpjele američke snage, stotine pripadnika NATO snaga poginule su tokom dvije decenije konflikta.
Generalni sekretar Jens Stoltenberg je na konferenciji za novinare optužio avganistanske političke lidere da su se predali pred ofanzivom talibana.
“Avganistanski politički lideri nisu uspjeli da se suprostave talibanima i postignu mirno rešenje koje su Avganistanci očajnički željeli”.
Neuspjeh u postizanju rešenja mogao bi da ima šire implikacije po NATO, smatra analitičarka Nataša Lindstajt sa Univerziteta Eseks
“NATO bi mogao da se vrati ciljevima koji su više ograničeni, da samo održava stabilnost i da bude snaga odvraćanja, umjesto da se angažuje u ovim velikim intervencijama”.
Britanski ministar odbrane Ben Volas je za kolaps avganistanske vlade okrivio sporazum koji je bivši američki predsjednik Donald Tramp postigao prošle godine sa talibanima.
“Postignut je direktno sa talibanima. Nije obuhvatao avganistansku vladu, zbog čega je možda potencijalno fatalno podrio tadašnju vladu. Mi, kao međunarodni partneri, bili smo nezadovoljni zbog toga, zato što smo bili angažovani kroz američki okvir, a ne jednostrano. Kada su povukli taj okvir, morali smo da odemo”.
Međutim, mnogi su takođe kritikovali način na koji su se Sjedinjene Države povukle, među njima je i Nataša Lindstajt.
“Bilo je veoma iznenadno, bez koordinacije i uz vrlo malo konsultacija Bajdena i njegove administraciije sa NATO saveznicima”.
Francuski predsjednik Emanuel Makron upozorio je da će kolaps avganistanske vlade imati “ogromne posljedice po cjelokupnu međunarodnu zajednicu”.
“U Avganistanu su prisutne terorističke organizacije koje pokušavaju da profitiraju od destabilizacije”.
Ta prijetnja postoji i van regiona i utiče na globalnu borbu protiv terorizma, smatraju analitičari. Rafaelo Pantuči iz Škole za međunarodne studije S. Radžaratnam objašnjava:
“Mislim da će to biti kao vjetar pobjede u leđa džihadista širom svijeta koji će poručivati: Pobjeda je moguća, ovo nije beznadežna borba, nastavite da se borite, držite se svoje vjere i 20 godina kasnije ćemo pobijediti u ovom ratu. I taj narativ će im biti podsticaj u budućnosti”.
Evropski lideri takođe upozoravaju na novi talas izbjeglica iz Avganistana. Nekoliko hiljada azilanata iz te zemlje i dalje je na grčkom ostrvu Lezbos gdje su protestovali zbog nove talibanske uprave.
“Šta će se sada dogoditi sa mladom generacijom u Avganistanu? Sa djecom, pravima žena? Talibani su uništili sve”.
Na ta pitanja još nema odgovora, dok zapadne zemlje pokušavaju da što prije napuste Avganistan, gdje talibani preuzimaju sve poluge vlasti.
