Nesuglasice Brisela i Budimpešte

Tek što je započelo, madjarsko predsjedavanje EU izaziva pažnju javnosti, ali ne po evropskom poslu koji bi Budimpešta trebala da obavi tokom narednih šest mjeseci, već po kontroverznim zakonima – o medijima i dodatnim taksama stranim invenstitorima, što je izazvalo, i još uvijek izaziva, bujice kritika sa brojnih evropskih i svjetskih strana.

Priča započinje kada je pred sam kraj prošle godine parlament Madjarske, gdje većinu parlamentaraca čine predstavnici partije desnog centra, usvojio zakon koji predvidja stvaranje medijskih vlasti, tijela koje ima pravo da finansijski kažnjava medije u toj zemlji ukoliko njihovo izvještavanje smatra neizbalansiranim ili ga smatra napadom na ljudsko dostojanstvo. Novo tijelo, gdje će sjediti uglavnom predstavnici vladajuće desnice, imaće pravo da,
sem drakonskih kazni traži od novinara da otkriju izvore informacija, ukoliko se radi o nacionalnoj sigurnosti ili javnom redu. To je već izazvalo oštre kritike sa različitih strana - od organizacija poput reportera bez granica do evropskih parlamentaraca, koji optužuju vladu u Budimpešti za zakon koji je u suprotnosti sa evropskim vrijednostima…

Madjarski ministar spoljnih poslova i predsjedavajući Savjeta ministara EU, Janoš Martonji tiim povodom kaže:

"Mogu jedino da sugerišem - prvo, pročitajte tekst zakona veoma pažljivo, uporedite ga sa evropskim zakonodavstvom i direktivama, uporedite ga i sa postojećim zakonodavstvom različitih članica Unije, provjerite šta je istina iza nekih neosnovanih tvrdnji. Ako govorimo, recimo, o novčanim kaznama, moram vam reći da se kazne plaćaju samo kada postoji konačna sudska presuda. Dakle, ako odredjeni medij odbija da plati kaznu, ima priliku da se žali sudu i tada se blokira isplata kazne, a što se tiče madjarskog predsjedavanja EU, želim da ohrabrim sve novinare da nas snažno kritikuju ako su nezadovoljni našim radom. Medjutim, nemojte to činiti unaprijed, već sam kada imate čvrste razloge za to."

Tek što su počeli komentari slabašnog pojašnjenja ukidanja medijskih sloboda, odjeknula je vijest kakao je više evropskih kompanija tužilo Madjarsku zbog novog zakona kojim se uvode posebne takse za strane investitore u ekonomiju te zemlje. Vjeruje se da, primjera radi, samo Deutsche Telecom zbog ovog zakona gubi oko 100 miliona eura. Evropske kompanije zato od Evropske komisije traže sankcije prema Budimpešti, upozoravajući da je nedopustivo takvo ponašanje na prostoru koje se smatra zajedničkim evropskim tržištem i, istovremeno, pozivaju predsjedavajuću EU da nadje drugi način za pokrivanje dubokog deficits nacionalnog budžeta.

Tim povodom oglasio se i predsjednik Evropske komisije, Žoze Manuel Barozo:

“Kada je riječ o oporezivanju i unutrašnjem tržištu, već od oktobra imamo odredjene kontakte sa madjarskim vlastima. Neka od ovih pitanja su iznimno osjetljiva i komplikovana, analiziramo ih sa pravnog stanovišta vrlo pažljivo. Što se tiče medijskih sloboda, tu je riječ o principima, problem je sa vrijednostima, u to nema sumnje. U Evropskoj uniji su slobode medija sveta stvar, one su jedna od temeljnih vrijednosti. Što se tiče unutrašnjeg tržišta, i to je važno polje - bez poštivanja unutrašnjeg tržišta, nema ni Evropske unije. Zato su obje stvari veoma važne i stoga nemojmo prejudicirati rezultat naših nalaza i konsultacija kakve imamo sa madjarskim vlastima. Sa druge strane, od svih članica Unije se očekuje da poštuju fundamentalne principe demokratije i vladavine zakona.”

Biće, tokom sutrašnjeg zvaničnog preuzimanja evropskog predsjedništva u Budimpešti, diskusija koja će izlaziti iz protokola predaje dužnosti predsjedavajućem EU. Medjutim, već sada je sigurno da atmosfera kakva je stvorena oko madjarskog predsjedavanja nije onakva kakvoj su se nadali u Budimpešti i Briselu.