Opština Gračanica već više od šest meseci odbija da Glasu Amerike dostavi peticiju meštana koji, kako tvrdi predsednik te opštine, zahtevaju da se pripoje opštini Kosovo Polje. Opština je po Zakonu o uvidu u javna dokumenta, kao i nakon preporuke Ombudsmana, dužna da dostavi traženi dokument. Međutim ovu peticiju nisu dobili ni odbornici Skupštine Opštine Gračanica koji su septembra prošle godine doneli odluku o uređenju katastarskih zona kojom se predviđa da se više od 100 hektara teritorije opštine Gračanica pripoji opštini Kosovo Polje.
Skupština opštine Gračanica usvojila je na vanrednoj sednici 12. septembra 2018. godine predlog gradonačelnika Srđana Popovića, za kako se navodi, pokretanje pravnih postupaka za međusobno uređenje katastarskih linija između opština Kosovo Polje i Gračanica u Katastarskim zonama Preoce i Ugljare.
Cilj je da se oko 108 hektara teritorije opštine Gračanica, na kojoj postoji i nekoliko stotina uglavnom stambenih objekata, ustupi opštini Kosovo Polje. Gradonačelnik Gračanice Srđan Popović tada je izjavio da je zahtev obronicima opštine Gračanica uputio na osnovu zahteva meštana koji su se obratili opštini radi lakše administrativne procedure i teritorijalne blizine opštini Kosovo Polje.
Dan nakon usvajanja ove odluke 13. septembra prošle godine, Glas Amerike je od opštine Gračanica na osnovu Zakona o uvidu u javnim dokumentima zatražio taj zahtev, odnosno peticiju meštana.
Pošto u zakonski predviđenom roku opština nije dostavila traženi dokument, obratili smo se kosovskom Ombudsmanu koji je pokrenuo istragu o ovom slučaju. Nakon istrage koja je trajala skoro 6 meseci, Ombudsman je preporukom naložio Opštini Gračanica da nam dostavi traženi dokument, na šta je gradonačenik Gračanice kazao da će opština to učiniti.
Međutim 18. marta ove godine opština Gračanica donosi odluku o dozvoli delimičnog pristupa javnom dokumentu, koja kako se navodi podrazumeva samo uvid u dokument koji nosi nazviv “Peticija za pripajanje opštini Kosovo Polje”, a ne i dostavu traženog dokumenta.
S obzirom da se u Zakonu o uvidu u javnim dokumentima član 11. Stav 1 navodi da tražilac dokumenta ima pravo da bira da li želi da kontroliše original ili kopiju ili da dobije kopiju dokumenta u bilo kom obliku ili formatu na raspolaganju po njegovom izboru, ponovo smo se obratili opštini Gračanica da preispita svoju odluku, ispoštuje zakon i dostavi nam kopiju “Peticije za pripajanje opštini Kosovo Polje”.
"Pravo na strani novinara"
Direktorka i novinarka BIRN-a Kosovo Jeta Džara za Glas Amerike kaže da nije retkost da predstavnici institucija odbijaju da posebno novinarima dostave tražena dokumenta od javnog značaja, već ih kako kaže nude na uvid, što nije u skladu sa zakonom.
„Zakon kaže da taj koji dostavi zahtev bira način na koji će uzeti taj dokument. Znači naše je pravo kao građani, naše je pravo kao novinari, da odaberemo način na koji ćemo ga preuzeti. Institucije bi radije da mi samo bacimo pogled na to, zato što oni misle da je to dovoljno ili se plaše da izbace dokument van zgrade. Međutim, zakon podrazumeva da dokumenat mora da se da onome ko ga traži, u formi u kojoj ga traži, i uvek ga mi novinari tražimo u štampanoj formi. Ovo je način na koji vlast pokušava da kaže „eto mi smo dozvolili, a oni nisu došli“, ne, u stvari pravo je na našoj strani“, kaže Jeta Džara.
Peticiju meštana za pripajanje opštini Kosovo Polje nisu dobili niti videli ni odbornici Skupštine Opštine Gračanica koji su glasali za usvajanje predloga za pokretanje pravnih postupaka za međusobno uređenje katastarskih linija između opština Kosovo Polje i Gračanica u Katastarskim zonama Preoce i Ugljare. Odbornica Milena Zdravković glasala je protiv usvajanja ove odluke.
Nismo dobili nikakvu peticiju građana
“Uz dokumentaciju za sednicu mi kao odbornici nismo dobili, ni ja ni moje kolege, nikakav zahtev niti bilo kakvu peticiju građana koji su zahtevali da se ova tačka dnevnog reda sprovede. U dokumentaciji koju smo dobili je navedeno da je na osnovu zahteva građana ova tačka došla na dnevni red, međutim taj zahtev sa potpisnicima te liste, ukoliko postoji, nikada nije došao do nas“, rekla je za Glas Amerike Milena Zdravković.
I pored toga što odbornici nisu imali potpunu dokumentaciju kad su donosili odluku procedura o uzajamnom uređenju katastarskih linija između opština Kosvo Polje I Gračanica je u toku, a Zakon o administrativnim granicama opština predviđa da je izmena katastarskih linija moguća samo izmenom i dopunom ovog zakona.
Zakon o administrativnim granicama opština jedan je od takozvanih „zakona od vitalnog interesa“ definisanih članom 81 kosovskog Ustava koji je moguće menjati samo uz takozvanu duplu većinu u parlamentu.