Dok Sjedinjene Države, s razlogom, usmjeravaju pažnju na aktuelne krize u svijetu, pažnja Rusije fokusirana je na Balkan kao na potencijalni naredni projekat, saopštio je demokratski senator Kris Marfi tokom današnjeg obraćanja u Školi za napredne studije Univerziteta Džons Hopkins. Marfi, koji je nedavno obišao Srbiju, Kosovo, Crnu Goru, Albaniju i Hrvatsku poručio je da je neophodno da se Vašington ponovo okrene regionu.
Balkan zaslužuje obnovljeni američki angažman koji se stalno smanjivao tokom protekle decenije, poruka je senatora Krisa Marfija nakon nedavne posjete regionu. Razlozi za to su krhki etnički mir koji se ne može uzeti zdravo za gotovo – što je pokazao i incident na fudbalskoj utakmici između Srbije i Albanije, sve većih broj stranih boraca koji se regrutuju na Balkanu te, prema ocjeni Marfija, najvažniji i najrelevantniji - sve vidljiviji ruski uticaj.
„Reći ću otvoreno da, dok se Sjedinjene Države povlače kada je riječ o angažovanju u regionu, Rusija sjedi na pragu spremna da zauzme naše mjesto. Vratio sam se sa puta po Balkanu, više zabrinut zbog sve većeg ruskog uticaja u regionu i šta bi to moglo da znači za naše interese tamo.“
Moskva, ističe Marfi, aktivno traži načine da proširi svoj uticaj u Srbiji.
„ Rusija se i dalje nada da će izgraditi Južni tok kroz Srbiju, čime bi se povećala zavisnost Srbije i cijelog balkanskog regiona od ruskih energenata. Što je još opasnije, govori se o tome da Rusija pokušava da proširi vojno partnerstvo sa Srbijom.“
Uz ocjenu da Srbija pokušava da balansira odnose sa SAD i Evropom s jedne i Rusijom s druge strane, američki senator ističe da je nakon posjete Beogradu podvukao ne direktne, ali alarmantne paralele sa Ukrajinom.
„To su babe i žabe. Međutim, bivši ukrajinski predsjednik Janukovič takođe je pokušavao da ima i jedno i drugo, ali je dugi proces pregovora sa Evropskom unijom ostavio Rusiji dovoljno vremena da preduzme niz poteza da vrati Janukoviča u rusku orbitu. Srbija neće skoro dobiti pozivnicu da se priključi Evropskoj uniji, zbog čega Rusija ima puno vremena da poveća uticaj nad Beogradom i konačno ga primora da izabere između majke Rusije i Evrope i Sjedinjenih Država. Taj izbor izazvao je haos u Kijevu i ne bi trebalo da dozvolimo da se to ponovi.“
Namjere Moskve da poveća svoj uticaj u regionu vidljive su i u Crnoj Gori gdje je, kako kaže Marfi, javna tajna da je Putin više puta iznio unosne ponude za uspostavljanje ruske vojne baze na crnogorskoj teritoriji. Uzimajući u obzir trenutnu situaciju, američki senator upozorio je na posljedice nastavka slabljenja američkog uticaja i prisustva na Balkanu.
„Prvo, postoji šansa da bi etničke i političke tenzije mogle ponovo da uzavru, što bi rezultiralo pojavom još jednog globalnog kriznog područja. Drugo, strani novac mogao bi da podstakne radikalizaciju određenih elemenata balkanskog islama što bi dovelo do regrutacije većeg broja stranih boraca u regionu i njihovog povratka u određene zemlje, poput Kosova. Treće, Rusija bi mogla da posmatra Balkan kao sledeći front u okviru njenih ekspanzionističkih ciljeva i da pokuša da napravi rupe na teritoriji NATO-a i Evropske unije.“
Senator Marfi međutim smatra da još nije kasno za Vašinton da preduzme adekvatne poteze, te da za to postoji dovoljno resursa.
„Prvo, kada su u pitanju pokušaji Rusije da održi uticaj nad Srbijom, Beogradu treba da bude stavljeno do znanja da se Sjedinjene Države okreću našim bilaterlanim odnosima, a ne da se udaljavaju. Posjeta na visokom nivu zvaničnika Obamine administracije bila bi važan signal da SAD cijene te odnose. Sjedinjene Države takođe mogu da imaju aktivniju ulogu u pružanju pomoći da proces priključenja EU napreduje na konstruktivniji način. Drugo, NATO bi trebalo što prije da pozove Crnu Goru da se pridruži alijansi. Malo više američkog napora bi moglo da ima dalekosežne posljedice“
Demokratski senator ističe da bi Sjedinjene Države i Evropska unija takođe trebalo da ponude alternative za projekte poput Južnog toka, te da bi Brisel mogao da bude fleksibilniji u pregovaračkom procesu i da prepozna razlike između zemalja koje žele članstvo u EU.