Prvo ratno groblje za njemačke vojnike poginule u Drugom svjetskom ratu u Crnoj Gori, na kome su sahranjeni posmrtni ostaci 64 njemačka vojnika, svečano je otvoreno danas u sklopu vojnog aerodromskog kompleksa u Golubovcima kod Podgorice.
Na diskretnoj ceremoniji kojoj su prisustvovali predstavnici vlada dvije zemlje, njemačkog Narodnog saveza za brigu o ratnim grobovima, kao i članovi porodica njemačkih vojnika poginulih u Crnoj Gori, poručeno je da današnja inauguracija ratnog groblja prilika nosi poruku pomirenja potrebnog za izgradnju zajedničke budućnosti.
“Kao demokratska i humana društva, koja osuđuju uzroke Drugog svjetskog rata, Crna Gora i Njemačka ovim činom upozoravaju na posljedice ratova, ljudske žrtve… kao i na iracionalnu mržnju koju oni ostavljaju za sobom”, rekla je tokom ceremonije Snežana Radović, predstavnica crnogorskog Ministarstva vanjskih poslova. “Ovaj čin takođe nosi poruku pomirenja medju narodima i jača veze između crnogorske i njemačke nacije”
Ona je istakla da Crna Gora vidi današnji čin kao ispunjenje njene civilizacijske dužnosti, podsjećajuci da je “45 zemalja to učinilo prije Crne Gore, na 832 groblja njemačkih vojnika”
Njemački ambasador u Podgorici, Hans Ginter Matern, zahvalio je svima koji su učinili mogućom inauguraciju groblja za njemačke vojnike u Podgorici, naročito crnogorskim partnerima koji su, i pored otpora u Crnoj Gori, “pomogli u ispunjenju plemenitog zadatka”.
On je rekao da su u pravu oni koji danas protestuju protiv fašizma, dodajući da je “jedan od ciljeva njemačke vlade da obezbijedi da se fašistički zločini nikada ne ponove".
Daniela Šili, generalna sekretarka Narodnog saveza za brigu o njemačkim ratnim grobovima, rekla je da “stojimo pored novih grobova 64 njemačka vojnika poginula u ratu…koji se dogodio prije više od 70 godina”
.
“Ovo može zvučati čudno, ali ipak ilustruje kako ta prošlost jednostavno ne prolazi”, rekla je Šili.
Ona je kazala da “smo svjesni opreza u crnogorskoj javnosti prema izgradnji groblja, koji možda još postoji” i dodala da su “poginuli na ovom groblju skoro isključivo ginuli u borbi protiv partizana”
“Znamo da su u odmazdama protiv partizana počinjeni gnusni zločini nad civilnim stanovništvom”, rekla je Šili i poručila da spomenik u Podgorici nije “spomenik ubicama” već “obilježje mira”
Generalna sekretarka Narodnog saveza za brigu o ratnim grobovima Njemačke rekla je da su predstavnici te njemačke organizacije danas prije podne, zajedno sa crnogorskim partnerima, položili vijenac na memorijalnom kompleksu u Dolima kod Plužina, posvećenom 520 muškaraca, žena i djece ubijenih od strane Sedme SS dobrovoljačke planinske divizije “Princ Eugen” juna 1943.
“Njihova surova smrt nas plaši kao ljudska bića, sramoti nas kao Nijemce i upozorava nas kao gradjane na mir, razumijevanje i demokratiju, jer je diktatura u Njemackoj bila preduslov tog užasnog rata. “Želim da ljudi koji posjećuju ovo mjesto pronađu uvjerljivu poruku – nikada više rat, nikada više etnička mržnja”
76-godisnji Vilhelm Sundermajer plakao je drzeći sliku svoga oca Fridriha, čije ime je ugledao na spomeniku njemačkim vojnicima, poručujuci da današnji dan ima veliko značenje u njegovom životu.
“Ovaj dan za mene predstavlja sve na svijetu”, rekao je Sundermajer i rekao da je srećan što je ugledao ime svog oca na spomeniku.
On je rekao novinarima da njegov otac nije sahranjen na danas otvorenom groblju, već da se vodi kao nestao u okolini Grahova, dodajući da se nada da će i njegovi ostaci jednom naći mir.
Današnja ceremonija početak je realizacije sporazuma vlada Crne Gore i Njemačke, prema kome su dvije države u obavezi da uzajamno, besplatno i na neograničeno vrijeme obezbijede da se zemljišne površine, koje koriste kao ratna groblja, koriste kao trajna počivališta njihovih stradalih u ratovima"
Vjeruje se da je više od 2000 njemačkih vojnika poginulo ili se vodi kao nestalo tokom ratnih operacija u Crnoj Gori, a ostaci nekoliko stotina njih pronađeno je proteklih godina u masovnim grobnicama u Podgorici i Niksiću.
Komunisti protestovali, umjetnica postavila buket sa petokrakom
Crnogorska vizuelna umjetnica Tanja Markuš postavila je, na kraju ceremonije inauguracije njemačkog ratnog groblja, buket sa crvenom petokrakom od karanfila na spomenik stradalim njemackim vojnicima, kao “umjetnički rad inspirisan licnošću njene imenjakinje, ukrajinske heroine Tanje Markus, i načinom na koji je reagovala na ulazak nacističkih trupa u Kijev”
“Ovaj rad ne kritikuje civilizacijski čin sahranjivanja posmrtnih ostataka, već netrasparentnost same organizacije događaja”, rekla je Markuš Glasu Amerike.
Ona je kazala da je “Narodno-oslobodilačka borba tekovina naroda, a ne države, sto znači da je na narodu da miri i prašta” i dodala da “narod nije konsultovan ni obaviješten o ovom činu, čime je onemogućeno da se na ovaj dodađaj gleda kao na čin pomirenja”.
Markuš je zakljucila i da postoji “ne bas srećna podudarnost sa datumom kada je Adolf Hitler predložen za kancelara Njemačke".
Izvan kapija kompleksa, desetak okupljenih članova Komunisticke partije, noseći antifašističke transparente i komunističke zastave, poručilo je da svako ima pravo na dostojanstvenu sahranu, ali i da bi bilo dobro da vlada povede računa i o partizanskim grobljima i tekovinama revolucije.
“Svako ljudsko biće treba da dobije mjesto gdje će počivati u miru, ali podizanje ovoga na nivo ceremonije pokazatelj je udvoričkog odnosa crnogorske vlasti prema Njemačkoj”, rekao je Glasu Amerike 80-godišnji Vladislav Vuković, kome su kao 6-godišnjaku njemački fašisti ubili oca u Sarajevu. “Vlast svečano otvaraju groblje za one koji su ovdje počinili zločine, i srušili sve sto su mogli, umjesto da povede računa o grobljima revolucionara koji su se borili protiv fašista”