Četrdeset država na samitu Savjeta Evrope podržalo je sistem za procjenu štete koju je Rusija pričinila tokom rata u Ukrajini, u nadi da se može izvršiti pritisak na Moskvu da isplati odštetu žrtvama i pomogne u ukrajinskoj obnovi poslije okončanja konflikta.
Glasu Amerike je u Savjetu Evrope potvrđeno da je sistem podržala Crna Gora - dok Srbija i Bosna i Hercegovina nisu.
Među državama koje nisu pristupile registru su i Jermenija, Azerbejdžan, Mađarska i Turska.
U Savjetu Evrope Glasu Amerike je rečeno da su Andora, Bugarska i Švajcarska iskazale nameru da se pridruže.
Ruska invazija na Ukrajinu bila je dominantna tema sastanka u islandskoj prijestonici Rejkjaviku, na kojem su šefovi država i vlada zemalja članica Savjeta Evrope razgovarali o tome kako ta vodeća evropska organizacija za zaštitu ljudskih prava može da podrži Kijev.
Francuska, Njemačka i Velika Britanija su među zemljama koje su potpisale jedan od najkonkretnijih ishoda samita: uspostavljanje registra za popis ratne štete koji će žrtvama rata omogućiti da prijave svu štetu koju su pretrpjele.
"Današnja odluka da se uspostavi ovaj registar je nesumnjivo istorijska. Posle toga, trebalo bi da pripremimo neophodan pravni okvir za zaplijenu ruske imovine i uspostavljanje fonda za odštetu", rekao je ukrajinski premijer Denis Šmihal.
Ne propustite: Zamenik šefa NATO upozorava Kinu da ne naoružava RusijuNjemački kancelar Olaf Šolc nazvao je registar "značajnim doprinosom međunarodnim naporima da se Rusija pozove na odgovornost zbog posljedica njenih brutalnih akcija".
Deset od 46 članica Savjeta Evrope, među kojima su Srbija i Bosna i Hercegovina, još nije formalno podržalo novu organizaciju čije će sjedište biti u Hagu, gdje se već nalazi nekoliko vodećih međunarodnih pravosudnih organizacija. Još tri zemlje planiraju da učestvuju, ali im je potrebno vrijeme da ispune nacionalne pravne uslove.
Odluci o formiranju registra pridružile su se Sjedinjene Države, Japan i Kanada koji u Savjetu Evrope imaju status posmatrača.
Šolc je rekao da preostaje da se utvrde detalji o tome kako će Rusija isplaćivati odštetu Ukrajini .
"Registar štete je upravo to, registar - to je značajno, ali ne rešava pitanje kako će odšteta biti plaćena", istakao je njemački kancelar. Na pitanje kakve su šanse da se za isplatu odštete upotrijebe zamrznuta ruska sredstva, Šolc je u odgovoru bio skeptičan. Poručio je da "nema mnogo dostupnih poteza koji su u skladu sa zakonom".
Registar bi mogao da se koristi za isplatu odštete koju bi odredio tribunal za krivično gonjenje zločina agresije, što je još jedan koncept koji je podržao Savjet Evrope. U obraćanju samitu u utorak, ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski ponovio je da njegova zemlja želi formiranje tog suda.
"Nema pouzdanog mira bez pravde", rekao je Zelenski u obraćanju učesnicima samita.
Generalna sekretarka Savjeta Evrope Marija Pejčinović Burić rekla je da to tijelo namjerava da podrži međunarodne napore da se formira sudski organ za krivično gonjenje zločina agresije - što je u suštini invazija na drugu zemlju.
Međunarodni krivični sud izdao je nalog za hapštenje ruskog predsjednka Vladimira Putina, optužujući ga da je lično odgovoran za otmicu ukrajnske djece. Međutim, sud nema ovlašćenje da krivično goni slučajeve agresije.
Crnogorski premijer Dritan Abazović potpisuje Deklaraciju o podršci proširenom djelimičnom sporazumu o registru štete na samitu Savjeta Evrope u Islandu (Foto: AP/Alastair Grant)
Abazović: Ukrajinci čine pet odsto stanovništva u Crnoj Gori
Vlada Crne Gore saopštila je u srijedu da je premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović rekao da Crna Gora ima najveći broj Ukrajinaca po glavi stanovnika u Evropi, navodeći da oni čine pet posto ukupne crnogorske populacije.
Obraćajući se učenisicima generalne debate „Ujedinjeni za Evropu" na 4. Samitu predsjednika država i vlada Savjeta Evrope u Rejkjaviku, Abazović je rekao da “uprkos snažnim sankcijama prema Ruskoj Federaciji u Crnoj Gori živi i određen broj ruskih državljana koji sa Ukrajincima žive zajedno i nemaju nikakav problem”.
Govoreći o 4. Samitu Savjeta Evrope, premijer Abazović je naveo da je ovo “istorijski događaj za Crnu Goru budući da prvi put od sticanja nezavisnosti učestvuje u ovom formatu Savjeta, istovremeno izrazivši zadovoljstvo zbog boravka na Islandu, prijateljskoj državi koja je prva 2006. godine priznala crnogorsku nezavisnost”.
„Crna Gora stoji uz Ukrajinu od prvog dana agresije Ruske Federacije i daćemo sve od sebe da podržimo svoje prijatelje do kraja", istakao je Abazović dodajući da treba odmah početi sa razmišljanjem o obnovi i ponovnoj izgradnji Ukrajine, ne čekajući kraj rata.
„Spremni smo nastaviti u pružanju podrške Ukrajini. Pozivam sve zemlje Evrope da ostanu ujedinjene u zaštiti univerzalnih vrijednosti, promovisanju dobrih politika, dobrog upravljanja, borbe protiv korupcije, slobode medija svugdje na našem kontinentu", naznačio je Abazović, tokom izlaganja.
Premijer je zaključio da “nije važna teritorijalna veličina neke zemlje, već je bitno voditi se time da samo kada smo ujedinjeni možemo pobijediti, dok razjedinjeni samo svi možemo izgubiti”.