U Vašingtonu je u toku sastanak ministara inostranih poslova zemalja članica NATO, kojim se obilježava 70 godina osnivanja Alijanse. Uoči sastanka, generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg obratio se članovima oba doma Kongresa, a očekuje ga i susret sa američkim državnim sekretarom Majkom Pompeom.
Prvo obraćanje jednog generalnog sekretara NATO-a američkom Kongresu. za mnoge poruka da, uprkos kritikama američkog lidera Donalda Trampa, alijansa na 70. godišnjicu osnivanja ima čvrstu podršku u Vašingtonu.
U trenutku povišenih tenzija između transatlantskih saveznika, prvi čovjek Alijanse Jens Stoltenberg je u sali Predstavničkog doma naglasio istorijske veze koje su Sjedinjenim Državama i njihovim evropskim partnerima omogućile da očuvaju mir.
„Još od osnivanja NATO-a 1949. godine, svaki Kongres, svaki američki predsjednik, vaši muškarci i žene u uniformi i američki narod čvrsto su podržavali NATO. Amerika je osnov naše Alijanse, ključna za evropsku bezbjednost i našu slobodu. Ne bismo imali mirnu i prosperitetnu Evropu bez žrtvovanja i posvećenosti Sjedinjenih Država. NATO je dobar za Evropu i za Sjedinjene Države. Kroz NATO, Sjedinjene Države imaju više prijatelja i saveznika nego bilo koja druga sila i zbog toga su snažnije i bezbjednije“.
Predsednik SAD Donald Tramp je, od preuzimanja položaja, više puta oštro kritikovao druge članice NATO, zato što ne izdvajaju dovoljno za odbranu.
Na jučerašnjem sastanku sa Stoltenbergom, evropske saveznike je ipak pohvalio što troše više, ali i poručio da Amerika i dalje snosi najveći teret zaštite Evrope. Stoltenberg je Trampovu poruku prenio i članovima Kongresa.
„Saveznici moraju da više troše na odbranu. To je jasna poruka predsjednika Trampa, koja ima stvaran uticaj. Nakon višegodišnjeg smanjenja budžeta za odbranu, sve saveznice povećale su izdvajanja. Prije su ukidale milijarde, sada ih dodaju. Protekle dvije godine, evropski saveznici i Kanada izdvojili su dodatnih 41 milijardu. Do kraja godine, ta cifra će porasti na stotinu milijardi“, rekao je Jens Stoltenberg.
Ključna reč - jedinstvo
Stoltenberg je u govoru NATO nazvao najjačim savezom u istoriji koji se međutim i danas suočava sa brojnim izazovima. Među njima je sve agresivnija Rusija, koju je generalni sekretar, između ostalog, optužio za nagomilavanje vojske od Arktika do Mediterana i od Crnog mora do Baltika, sajber napade, pokušaje miješanja u demokratije i nepoštovanje Sporazuma o nuklearnim snagama srednjeg dometa, iz kojeg su se povukli i Vašington i Moskva.
„Rusija krši sporazum. U Evropi nema novih američkih raketa, ali ima ruskih. I dalje pozivam Rusiju da ponovo poštuje Sporazum o nuklearnim snagama, ali ona do sada nije preuzela korake da to uradi. Vrijeme ističe, zbog čega se moramo pripremiti za svijet bez sporazuma. Bićemo umjereni i koordinisani. Nećemo raditi isto što i Rusija. NATO nema namjeru da u Evropi rasporedi nuklearne rakete koje se ispaljuju sa zemlje. Međutim, NATO će uvijek preduzimati neophodne korake na kredibilnom i efikasnom odvraćanju“, istakao je generalni sekretar NATO-a.
U svijetlu sadašnjih i budućih izazova neophodno je održati jedinstvo, zaključio je Stoltenberg.
"Moramo da prevaziđemo razlike jer nam je jedinstvo potrebnije nego ikada. Suočavamo se sa izazovima bez presedana, sa kojima nijedna nacija ne može sama da se suoči."
Njegov govor često je prekidan aplauzom i ovacijama članova Kongresa za koje je obraćanje generalnog sekretara NATO-a bila prilika da još jednom pokažu da Amerika ostaje posvećena sada već 70 godina staroj alijansi.
Pens upozorio Nemačku i Tursku
Potpredsjednik Sjedinjenih Država Majk Pens na skupu Atlantskog savjeta posvećenom 70 godišnjici Alijanse, rekao je da je Alijansa danas snažnija nego ikada, i da su SAD i daje najveći saveznik Evrope.
Pens je govorio o pretnji koju danas predstavlja Rusija za Evropu i svet, i nepoštovanju Sporazuma o raketama srednjeg dometa od strane Moskve. Američki potpredsednik je pohvalio većinu članica NATO-a jer su ispunile zahtev predsednika Trampa da izdvajaju 2 odsto BDP-a za odbranu, ali je i oštro i vrlo konkretno kritikovao Nemačku i Tursku zbog saradnje sa Rusijom.
„Mnogi naši saveznici ispunjavaju svoje obaveze, ali ima i onih koji to ne čine. Lider među njima je Nemačka, najveća evropska ekonomija. Iz prošlogodišnjeg izveštaja smo videli da nije dovoljno ulagano u spremnost nemačke vojske, Nemačka i dalje ne izdvaja 2 odsto BDP-a za zajedničku odbranu, a u budžetu sa sledeću godinu izdvajanja su svega 1,3 odsto. Nemačka mora da daje više. Takođe, ne možemo da osiguramo odbranu Zapada, ako naši saveznici postaju zavisni od Rusije. Ako Nemačka nastavi sa realizacijom projekta Severni tok, može da postane ruski zatočenik. I nećemo mirno stajati i gledati kako NATO saveznice kupuju oružje od naših neprijatelja. Turska kupovina ruskog anti raketnog sistema S-400 predstavlja veliku opasnost za NATO. Turska će morati da bira da li želi da ostane partner NATO-a ili da sprovede nepromišljenu odluku o kupovini ruskog antiraketnog sistema“, rekao je Pens.