Kineski predsjednik Ši Đinping putovaće naredne sedmice u Evropu prvi put u pet godina, u posjeti koja bi mogla da istakne evropske podjele oko trgovine s Pekingom i oko načina na koji se kontinent pozicionira između Sjedinjenih Država i Kine.
Ši planira da posjeti Francusku, Srbiju i Mađarsku u vrijeme kada Evropska unija (EU) prijeti da će nametnuti tarife na kinesku industriju električnih vozila i zelene energije, navodeći da ogromne državne subvencije kineskim proizvođačima daju nepravednu prednost.
S obzirom da se kineska ekonomija suočava sa poteškoćama i da se SAD zatvaraju za kineske firme, EU bi mogla imati određeni uticaj nad Pekingom. Ali 27 članica bloka nije usklađeno po tom pitanju, što potkopava njihovu sposobnost da oblikuju stav prema Kini, kažu analitičari.
Posjeta je i u sjeni zabrinutosti Evrope zbog kineske podrške ruskoj ratnoj ekonomiji, duže od dvije godine nakon početka njene invazije na Ukrajinu.
Lin Jian, portparol kineskog ministarstva spoljnih poslova, rekao je da će Šijevo putovanje "ubrizgati stabilnost u razvoj kinesko-evropskih odnosa i dati novi doprinos miru i stabilnosti u svijetu".
Šijev cilj mogla bi da bude neutralizacija programa ekonomske sigurnosti EU, uključujući i prijetnje o nametanju tarifa, iskorištavanjem unutrašnjih razlika među članicama, rekao je Metju Dušatel, viši saradnik Instituta „Montaigne“.
"Postoji veoma jak elemenat ’zavadi pa vladaj’", rekao je Dušatel o kineskoj strategiji prema Evropi. "To nije skriveno, već je očigledno."
Evropske kompanije i vlade dugo su se žalile na ograničen pristup kineskom tržištu i nefer konkurenciju. Studija Kil Instituta procijenila je da su kineske subvencije za kineske firme veće tri do devet puta u odnosu na druge velike ekonomije.
Evropska komisija ima ekskluzivno pravo da vodi trgovinsku politiku za cijelu EU, ali unutar bloka članice nisu uspijevale da se dogovore kako popraviti trgovinski disbalans.
Predsjednik Francuske, Emanuel Makron, traži agresivniji stav EU o subvencijama i upozorava da blok rizikuje da zaostane ako ne dozvoli izuzeća od svojih pravila o konkurenciji, suočen sa „prekomjernim subvencijama“ koje daju Kina i SAD.
"Previše regulišemo, ne investiramo dovoljno, ne štitimo dovoljno", rekao je Makron za u intervjuu za Ekonomist.
Pariz je podržao istragu Evropske komisije o subvencijama za proizvođače električnih vozila iz Kine, nakon čega je Kina pokrenula istragu o cijenama uvoza brendija – što se smatra kao potez protiv Francuske.
Njemački kancelar Olaf Šolc je u aprilu vršio pritisak na Šija za bolji pristup kineskom tržištu za njemačke firme. Ali o istragama EU protiv subvencija, možda u želji da izbjegne antagoniziranje Pekinga, rekao je da blok ne bi trebao djelovati iz protekcionističkog ličnog interesa, iako bi konkurencija trebala biti poštena.
Neki zvaničnici francuske vlade privatno kažu da su zabrinuti da će Berlin pokušati da podriva istragu o električnim vozilima, koja je usmjerena na kineske proizvođače automobila BYD, Geely i SAIC. Kina je ključno tržište za njemačku ekonomiju usmjerenu ka izvozu i za njene proizvođače automobila kao što su BMW i Mercedes-Benz.
Šolc bi u četvrtak trebalo da večera sa Makronom i suprugama dvojice lidera u Parizu, navela su dva izvora uključena u planiranje.
Noa Barkin, viši savjetnik u Rodijum Grupi i poznavalac odnosa EU i Kine, kaže da će Makron ohrabrivati Šolca da se pridruži njemu i predsjednici Evropske komisije Ursuli fon der Lajen na četverosmjernim razgovorima sa Šijem u glavnom gradu Francuske, dok Pariz nastoji da predstavi jedinstven front. Jelisejska palata je odbila da komentariše ove navode.
„Otvorio se zabrinjavajući jaz između njemačke pozicije o Kini, sa jedne strane, te stava Francuske i Evropske komisije, sa druge. Jednostavno, postoji veća spremnost u Parizu i Briselu da se suprotstave Pekingu na trgovinskom frontu nego što je slučaj u Berlinu", rekao je Barkin.
"Evropa ima dosta uticaja, ali taj uticaj leti kroz prozor ako evropski zajmodavci Šiju šalju drugačije poruke", dodao je Barkin.
Planirano je da Ši bude u Evropi od 5. do 10. maja.
Makronov pomoćnik rekao je da će francuski lider dodati svoj glas pozivima iz Vašingtona, Brisela, Berlina i drugih zemalja da Kina zaustavi izvoz u Rusiju tehnologije "dvostruke namjene" i drugih tehnologija koje pomažu Moskvi u ratovanju.
U Srbiji i Mađarskoj, svaki Šijev javni komentar o Rusiji biće pomno praćen. Ši bi trebalo da ugosti ruskog predsjednika Vladimira Putina u Kini kasnije u maju.
Posmatrači kažu da je Šijev izbor Srbije i Mađarske osmišljen tako da približi dvije evropske zemlje koje su proruski nastrojene i veliki su primaoci kineskih investicija, uključujući finansijsku pomoć za odloženi željeznički projekat koji povezuje Beograd i Budimpeštu.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić rekao je da je počastvovan posjetom Šija i da očekuje da sporazum o slobodnoj trgovini između dvije zemlje potpisan prošlog oktobra stupi na snagu 1. jula.
Kineski analitičari kažu da bi Ši mogao da iskoristi boravak u Beogradu, koji se poklapa sa 20. godišnjicom NATO bombardovanja tamošnje kineske ambasade, da ističe kinesku anti-NATO agendu.
Kina pojačava napore Rusije da okrivi SAD i NATO za eskalaciju ukrajinskog rata, navodno zbog isporuka oružja Kijevu.
Mađarska je takođe u prošlosti blokirala izjave EU u kojima se Kina kritikuje zbog odnosa prema ljudskim pravima.
Šen Dingli, stručnjak za međunarodne odnose iz Šangaja, opisao je približavanje Srbiji i Mađarskoj kao dio napora Kine da produbi podjele na Zapadu.
