Crna Gora je zabilježila je blagi pad u Indeksu bezbjednosti novinara Zapadnog Balkana za 2023, ali je uprkos tome i dalje na trećem mjestu u regionu (iza Sjeverne Makedonije i Hrvatske), sa ocjenom 3,33, pokazalo je istraživanje regionalne mreže SafeJournalists, koje je u utorak predstavio Sindikat medija Crne Gore (SMCG).
Ta ocjena je blagi pad u odnosu na godinu ranije, kada je indeks za Crnu Goru bio 3.35.
Izvještaj o bezbjednosti novinara za ovu godinu još nije nije urađen, ali su iz Sindikata medija Crne Gore saopštili da je, prema njihovoj bazi podataka, “tokom ove godine bilo 18 napada na novinare”.
Marijana Camović Veličković, potpredsjednica SMCG, navodi da je najdrastičniji ovogodišnji napad na novinarku dnevnog lista Pobjeda Anu Raičković.
“To je prvi fizički napad unazad šest godina, kada je 2018. napadnuta novinarka Olivera Lakić”, kazala je Camović Veličković.
Kada je posrijedi struktura ovogodišnjih napada na novinare, Camović Veličković, je objasnila da su u pitanju većinom prijetnje.
Ona je, takođe, kazala da se osam od 18 napada odnosilo na žene i dodala da je većina slučajeva napada na novinare koju su se dogodili ove godine procesuirana.
Podsjetimo, zbog nedavnog napada na novinarku Anu Raičković podgoričko Osnovno državno tužilaštvo podnijelo je Osnovnom sudu u Podgorici optužni predlog protiv četvorice osumnjičenih. Optužni predlog podnijet je protiv biznismena Zorana Bećirovića, njegovog sina Luke Bećirovića i tjelohranitelja Mladena Mijatovića i Ljubiše Dukića. Terete ih za krivično djelo nasilničko ponašanje.
Predsjednik Sindikata medija Crne Gore Radomir Kračković rekao je da smo tokom ove godine dobili “novi trend da političari i javni zvaničnici nastoje da pritiskaju novinare”.
“Pojedini javni zvaničnici su prijavljivali novinare raznih medija nadležnim organima zbog toga što su oni samo pisali o nekim njihovim izjavama.
Imali smo i slučaj predsjednika Crne Gore koji se neprimjereno obratio koleginici iz Javnog servisa, a kasnije izvinio. Zato je važno da budemo solidarni”, naveo je Kračković.
Potpredsjednica SMCG Marijana Camović Veličković kazala je, predstavljajući Indikatore bezbjednosti novinara Crne Gore za 2023. , da pomaka na bolje ima, navodeći da je broj napada na novinare bio manji, te da je veliki broj riješen, ili na putu da bude riješen.
Ona je,međutim, ukazala da je ponovljena situacija iz prethodnih godina da “SMCG registruje više slučajeva od zvanično prijavljenih”.
”Tokom 2023. u bazi Sindikata medija Crne Gore registrovano je 16 napada i prijetnji po novinare i medije, dok je Uprava policije registrovala 11 slučaja”, navedeno je u izvještaju.
Prema podacima iz istraživanja, tokom 2023. bilo je četiri slučaja prijetnji po život i fizičku bezbjednost novinara.
“U jednom slučaju čak pet novinarki je dobilo prijetnje silovanjem u jednom mejlu i to je registrovano kao jedan slučaj koji se odnosi na pet osoba. To je prvi slučaj masovne prijetnje silovanjem”, saopšteno je na konferenciji za novinare.
“Tokom 2023. nije bilo stvarnih napada na novinare”, takođe su podaci Istraživanja koje je predstavio Sindikat medija Crne Gore.
“Kada su u pitanju prijetnje i napadi na medije i novinarska udruženja, tokom 2023. u toj kategoriji je registrovano pet incidenata od kojih je tri uzrokovao premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazvić dovodeći medije u vezu sa kriminalnim strukturama. U jednom slučaju prijetnja je upućena preko društvene mreže Instagram, a u jednom putem FaceBook mreže i to su bile prijetnje smrću upućene članovima redakcije radio Antena M”, navela je Camović Veličković.
Iz Sindikata Medija Crne Gore, takođe, su ukazali da je “međusobno optuživanje polarizovanih medija nastavljeno i tokom 2023.”.
“Tokom 2023. u osnovnim sudovima u Crnoj Gori pokrenuto je 25 postupaka protiv medija i novina zbog povrede časti i ugleda. Od tog broja najmanje 6 tužbi su podnijeli mediji protiv drugih medija, dok među onima koji su tužili nema visokorangiranih političara i biznismena”, navela je Camović Veličković.
Na predstavljanju Izvještaja saopšteno je da se tokom 2023. uslovi rada zaposlenih u medijima nisu bitnije mijenjali, iako je u jednom dijelu privatnih medija i lokalnih javnih emitera došlo do određenog povećanja zarada.
“Prosječna zarada je i dalje niža od prosjeka na državnom nivou, ispod 800 eura je, i prima je više od polovine zaposlenih u medijima”, navela je Camović Veličković.
Istraživanje Sindikata medija iz 2023. pokazalo je da je “čak 43 odsto anketiranih novinara i novinarki u nekom trenutku svoje karijere moralo da cenzuriše svoj sadržaj”.
“Urednici i dalje najviše utiču (62 odsto), a slijede lične vrijednosti i vjerovanja (67 odsto). Svaki drugi ispitanik je istakao da vlasnici utiču na njegov rad. Sva istraživanja pokazuju da novinari i novinarke urednike vide kao glavne prenosioce naloga vlasnika medija i političara, ili biznismena i da se na taj način cenzuriše sadržaj i utiče na zaposlene. Ističu i da su prijetnje otkazom ili smanjenjem zarade dobar motiv da se uradi kako urednici kažu i da je to možda i najčešći oblik samocenzure. Ističu i da često moraju da postavljaju unaprijed dogovorena pitanja sa sagovornicima, da brišu neka koja sami sagovornici procijene da ne odgovaraju i slično, i da se te privilegije dogovaraju sa urednicima a na štetu novinara”, kazala je Camović Veličković, predstavljajući rezultate istraživanja.
Iz Sindikata medija Crne Gore saopšteo je da se identično istraživanje, od 2016., sprovodi i u Srbiji, Makedoniji, Kosovu, BiH i posljednih godina u Hrvatskoj i Albaniji, odnosno u svim zemljama koje su dio Safejournalists mreže.
