PODGORICA - Izvršna direktorka CeMI-ja Ana Nenezić ocijenila je u ponedjeljak da je “s obzirom na rezultate jučerašnjih parlamentarnih izbora za očekivati je da će pregovori o formiranju buduće crnogorske Vlade ići veoma teško”, kao i da su, u ovom trenutku, “šanse za nove izbore i formiranje Vlade iste”.
“Ovi izbori su veoma skupi, potrošili smo četiri miliona eura da bi se oni održali, a isto toliko bi koštali i neki naredni. To treba imati na umu. Ukoliko se ne postigne neka vrsta dogovora, pa makar i neke slabe manjinske vlade, čekaju nas izbori vrlo brzo, za nekoliko mjeseci”, kaže Nenezić u razgovoru za Glas Amerike.
Ona, takođe, navodi da je upitno i šta bi se dogodilo u slučaju formiranja neke “slabije Vlade”.
“Ukoliko budemo imali neku slabiju Vladu, sa 41 procentom podrške i to je veoma upitno, jer pitanje je što se može uraditi sa tolikim procentom, ako nemate prohodnost u Skupštini i ukoliko nemate mogućnost da odblokirate pravosuđe. Zato je veoma važno pokušati naći formulu i obezbijediti stabilnu političku većinu”, kaže Nenezić i dodaje da “sada sve zavisi od odgovornosti političkih subjekata i njihove spremnosti da postignu dogovor koji je u cilju javnog interesa”.
Prema njenim riječima, veliku odgovornost za oblikovanje buduće političke scene u Crnoj Gori, odnosno formiranje nove Vlade, ima pokret Evropa sad koji je osvojio najveći procenat glasova, a time i mandata. Nenezić, međutim, naglašava da je “veliko pitanje šta će se ubuduće dešavati sa Evropom sad”.
“Tokom kampanje se vidjelo da su tonovi između dva lidera tog Pokreta bili prilično grubi i možda malo zategnuti i poslali su poruku da tu stvari ne funkcionišu. Vidjeli smo da ideološki pravci i razvoj same partije dva lidera idu u dva različita pravca. Imamo predsjednika Jakova Milatovića koji je juče izašao sa jednom analizom zastupajući Otvoreni Balkan, i gospodin Spajić koji smatra da to nije pravi put za Crnu Goru. Vjerujem da će tu negdje biti ključ daljeg razrešenja političke situacije”, kaže Nenezić.
Prema njenim riječima “ukoliko uspiju da ostanu jedinstveni imaju šansu da formiraju stabilnu vladu”.
“Ukoliko, međutim, dođe do mimoilaženja dva lidera Evrope sad (Spajića i Milatovića) onda je veliko pitanje koliko ko kontroliše poslanike te poslaničeke liste i sa kojim brojem oni zapravo raspolažu”, navodi Nenezić.
Ona kao važnu komponentu navodi to što, kako kaže, “Milatović u ovom trenutku ima moć”.
“On je predsjednik Crne Gore, on će odlučiti kome će dati mandat za sastav Vlade. On nema nikakvih zakonskih ili ustavnih ograničenja u smislu kome treba da da mandat. Njegova jedina obaveza je da obavi konsultacije sa predstavnicima svih političkih struktura i da može dati mandat onome ko ga uvjeri da ima neophodan 41 glas”, objašnjava Nenezić.
Komentarišući to što je lider poreta Evropa sad Milojko Spajić, odgovarajući na pitanje novinara nakon izbora, rekao da neće u kaoaliciju sa DPS-om i GP URA, Nenezić kaže da “sve izjave poitičara treba uzeti sa rezervom” i podsjeća na to da su slične poruke dolazile i od drugih političkih subjekata tokom kampanje.
“Isto je govorila i URA kada je bila u kampanji, kao i sve ostale partije. Kada su, međutim, bili u prilici da formiraju vlast, pa i uz manjinsku podršku DPS-a, to se na kraju i desilo. Takođe su i Demokrate i GP URA imali teške međusobne optužbe, pa su ušli u koaliciju”, podsjeća ona.
Nenezić smatra da Pokret Evropa sad ima dva puta, “ili će sarađivati sa bivšim DF-om, ili tražiti podršku odnosno sarađivati sa DPS-om”. Ona smatra da je u tome, kako kaže, konstantan problem u Crnoj Gori.
“Vjerovali smo da jačanjem Evrope sad možemo prevazići ta dva ekstrema sa obije strane”, kaže ona.
Nenezić, takođe, kaže da “s obzirom na to da je rezultat Evrope sad bio značajno niži u odnosu na ono što je projektovano, oni se nalaze u situaciji da jesu najjača politička struktura, ali se moraju okrenuti ka određenom pravcu”.
“S obzirom na to da se ideološki ne poklapaju ni sa jednom ni sa drugom stranom, zagovaram tezu da moraju imati neki širi strateški cilj, ili pravac na bazi kojeg bi mogli da se okupe u odnosu na ostale političke subjekte koji su ušli u parlament” , kaže Nenezić i dodaje da Crna Gora mora iskoristiti to što su, kako kaže, “vrata EU za nju odškrinuta”.
“Vjerujem da to Evropa sad ima u vidu i da će na bazi toga treba da okupi političke subjekte”, kaže Nenezić.
Manjine pobjednici izbora
Nenezić samtra da su “manjinske partije zapravo pobjednici jučerašnjih parlamentarnih izbora”. One su, kako navodi, pokazale na koji način se može okupiti i homogenizovati biračko tijelo.
“Bošnjačka stranka je osvojila šest mandata, što je za njih skoro dupliranje podrške na vrlo maloj izlaznosti. Njihov uspjeh je tako još i veći. Razlog za to može biti i slabljenje DPS a, jer se jedan dio birača, koji je tradicionalno glasao DPS, vratio Bošnjačkoj stranci”, kaže Nenezić i dodaje da albanske partije tradicionalno pređu cenzus koji je za njih i znatno manji, što je, kako podsjeća, slično i za Hrvatsku građansku inicijativu.
Izlaznost najmanja od uvođenja višepartijskog sistema u Crnoj Gori.
Programska direktorica CEMI-ja kaže da je izlaznost na jučerašnjim parlamentarnim izborima od 56,2 odsto najniža od uvođenja višepartijskog sistema u Crnoj Gori.
“To nije tipično za parlamentarne izbore na kojima smo uvijek imali izolaznost oko 70 procenata. Juče je izlaznost bila oko deset odsto manja nego na parlamentarnim izborima 2009.godine kada je bila nešto preko 66 procenata”, kaže Nenezić.
Razlog tako male izlaznosti ona vidi u činjenici da je Crna Gora u protekla četiri mjeseca imala tri izborna ciklusa, kao i u razočaranosti birača.
“Imamo i birače koji su veoma razočarani rezultatima nove parlamentarne većine, ili strukturom i snagom DPS-a, odlučili da ne izađu na birališta”, kaže Nenezić.
Ona, međutim, navodi da je dobra strana tako male izlaznosti to što, kako kaže, “partije više ne kontrolišu glasače”.
“Pritisci kada se zloupotrebljavaju institucije i državni resursi ne daju iste rezultate, jer da ti pritisci daju rezultate, kao što je to bio slučaj sa DPS-om, danas bi URA i SNP stajali znatno bolje, jer su te partije u kampanju išle sa sa pozicije moći”, navodi Nenezić.
Ona kaže da su “nakon toliko godna političke krize i polarizacije građani malom izlaznošću pokazali koliko su umorni od izbora”.
“Ako imamo nezainteresovanost, odnosno smanjenu zainteresovanost za izbore, naredna faza je duboko razočarenje . Zato je i velika odgovornost na Evropi sad, jer građani u njima prepoznaju nadu da će oni biti centar okupljanja oko širih pitanja koja neće biti identitetska, jer je taj Pokret pokazao da meže da nametne i druge teme . Vjerujem da je to i bio razlog što su dobili toliku podršku građana , građani od njih imaju velika očekivanja”, navodi Nenezić.
Upitno koliko je bivši DF poželjan partner
Govoreći o izbornom rezultatu bivšeg DF-a, Nenezić navodi da on jeste, kako kaže, korektna, ali navodi da nije sigurna koliko je taj politički subjekat poželjan partner i koliko su oni sebi otvorili prostor za koaliciju sa bilo kim.
“Dio DF-a, koji je ostao zajedno, se radikalizovao. Njihove ključne poruke su bile dijametralne u odnosu na poruke Andrije Mandića kao predsjedničkog kandidata”, kaže Nenezić i dodaje kako vjeruje da bi situacija bila drugačija da se zadržala retorika Mandića koju je imao tokom kampanje za predsjedničke izbore.
“Ovako, kada vam se kampanja formira oko toga da u Crnoj Gori ne sjedi vaš predsjednik, da ćete preispitati državno- pravni status Kosova, da treba pojačati odnose sa istočnim partnerima… Mislim da su to poruke sa kojima je vrlo teško komunicirati, ako imamo u vidu da je Crna Gora članica NATO-a, da joj je cilj pristupanje EU. Ne vidim na koji način možete usaglasiti ta dva pola”, kaže Nenezić.
DPS pokazao da ima stabilno biračko tijelo
Nenezić smatra da je DPS ostvario veoma dobar rezultat na ovim izborima.
“DPS suštinski nije imao kampanju, prolazi kroz bolan proces unutarpartijske reforme ,izašli su sa listom prilično nepoznatih lidera… Oni su, ipak, pokazali da, na nisku izlaznost, imaju stabilno biračko tijelo”, kaže Nenezić.
Preliminarni rezultati Centra za monitoring i istraživanje na osnovu 99,2 odsto obrađenog uzorka pokazuju da je na jučerašnjim parlamentarnim izborima u Crnoj Gori, izborna lista Evropa sad Milojka Spajića osvojila 25,6 odsto ili 24 mandata, koalicija predvođena Demokratskom partijom socijalista Danijela Živkovića 23 procenta odnosno 21 mandat, Za budućnost Crne Gore Milana Kneževića 14,7 odsto sa 13 mandata, koalicija Demokrata i URA-e Alekse Bečića i Dritana Abazovića 12,5 procenata ili 11 mandata.
Bošnjačka osvojila je 7,1 procenta sa 6 mandata, Koaliciju Socijalističke narodne partije i Demosa glasalo je 3,1 odsto birača, pa su osvojili 2 mandata, Albanski forum imaće u Skupštini dva predstavnika sa osvojenih 1,9 odsto glasova, a Albanska alijansa i Hrvatska građanska inicijativa po jednog.
Državna izborna komisija još nije saopštila rezultate jučerašnjih vanrednih parlamentarnih izbora u Crnoj Gori.