Turski predsednik Redžep Tajip Erdogan proglasio je da je Aja Sofija u Istanbulu otvorena za muslimanske vernike, nakon što je najviši sud u zemljizaključiio da je odluka osnivača moderne Turske, Kemala Ataturka, da se građevina pretvori u muzej - bila nelegalna.
Erdogan je najavio početak verske službe u Aja Sofiji samo sat nakon što se saznala odluka suda, uprkos međunarodnim upozorenjima da se ne menja status spomenika starog skoro 1.500 godina, koji ima veliki značaj i za hrišćane i muslimane.
"Odluka je doneta da se uprava nad džamijom Aja Sofija preda Direktoratu za verska pitanja i džamija je otvorena za vernike", navodi se u odluci koju je potpisao Erdogan.
Erdogan je ranije predložio da se obnovi status džamije građevina koja je na spisku Svetske baštine UNESCO-a, bila je ključno mesto i hrišćanske Vizantije i muslimanskog Otomanskog carstva a sada je jedan od najposećenijih spomenika u Turskoj.
Sjedinjene Države, Grčka i crkveni lideri su izrazli zabrinutost zbog promene statusa crvke iz 6. veka, koja je pretvorena u muzej u ranim danima savremene, sekularne turske države, pod Mustafom Kemalom Ataturkom.
"Odluka kabineta iz 1934. godine, kojom je okončana upotreba Aja Sofije kao džamije i ona definisana kao muzej, nije bila u skladu sa zakonima", naveo je Državni savet, najviši administrativni sud Turske u Ankari, pominjući edikt koji je potpisao Ataturk.
Ruska pravoslavna crkva izrazila žaljenje
Udruženje koje je iznelo slučaj pred sud, što je bilo poslednje poglavlje u 16 godina dugoj pravnoj bici, navodi da je Aja Sofija bila vlasništvo otomanskog lidera koji osvojio grad 1453. i pretvorio vizantijsku crkvu koja je tada već bila stara skoro 900 godina, u džamiju.
Erdogan, koji je vernik, zalagao se za pretvaranje građevine u džamiju uoči lokalnih izbora u Turskoj prošle godine.
Otomani su građevini dodali minarete a unutar crkve ploče sa kaligrafski ispisanim imenima na arapskom ranih muslimanskih kalifa, pored drevnih ikona.
Ruska pravoslavna crkva izrazila je žaljenje što sud nije uzeo u obzir njene primedbe kada je donosio odluku, i ocenila da će ta presuda dovesti do još većih podela, prenela je agencija TASS.
Prethodno je ekumenski patrijarh Vartolomej, verski poglavar oko 300 miliona pravoslavnih hrišćana širom sveta, čije je sedište u Istanbulu, izjavio da bi pretvaranje Aja Sofije u džamiju razočaralo hrišćane i dovelo do jaza između Istoka i Zapada.
Američki državni sekretar Majk Pompeo i Grčka takođe su pozvali Tursku da sačuva status muzeja.
Međutim, turske grupe koje su dugo vodile kampanju za pretvaranje Aja Sofije u džamiju, poručile su da će ova promena bolje odraziti status Turske kao većinski muslimanske zemlje.
