U periodu od 2011. do 2023. godine u Srbiji je ubijeno čak 406 žena i devojčica, a od početka ove godine u porodičnom ili seksualnom nasilju život je izgubilo njih devet - podaci su koje je u petak u Beogradu predstavljajući platformu "Femicid memorijal" saopštila Vanja Macanović iz Autonomnog ženskog centra (AŽC).
Najviše femicida dogodilo se u glavnom gradu - nešto manje od 20 odsto, a najviše nastradalih žena imale su između 46 i 55 godina.
"Pokazalo se da je za ženu najnesigurnije mesto upravo njen dom, jer podaci pokazuju da je 54,68 odsto žena ubijeno u kući ili stanu u kom su živele sa partnerom ili drugom osobom koja ih ubila", naglasila je Macanović.
Nešto više od polovine žena ubili su njihovi bračni ili vanbračni supružnici ili partneri (52%).
Žene i devojčice su u najvećem broju slučajeva ubijene oruđem (37%) i oružjem (32%), ili su bile prebijene na smrt (22%) ili zadavljene (7%).
U 125 slučajeva (31%) ubistva su učinjena vatrenim oružjem, pištoljem ili puškom, u 4 slučaja (1%) bombom, i u 124 slučaja (30%) nožem ili skalpelom. 117 učinilaca (30%) je odmah nakon ubistva izvršilo samoubistvo, a 44 (11%) su pokušala samoubistvo.
Tokom 2023. godine u Srbiji je ubijeno 28 žena, najčešće od strane partnera ili bliske osobe.
U četiri od 9 slučajeva ubistava žena zabeleženih do 15. maja 2024. godine nasilje je bilo ranije prijavljivano institucijama.
Prema rečima Vanje Macanović, pomak u reagovanju institucija u oblasti nasilja u porodici napravljen je nakon usvajanja Zakona o sprečavanju nasilja u porodici, koji je usvojen krajem 2016. godine.
"Taj zakon je uveo hitne mere i obaveznu koordinaciju nadležnih institucija. To znači da Tužilaštvo zajedno sa Centrom za socijalni rad i policijom mora da organizuje sastanke najmanje jednom u 15 dana, na kojima se razmatraju svi prethodno prijavljeni slučajevi nasilja", kazala je.
Ipak, dodaje, neophodno je da postoji ozbiljan nadzor nad postupanjem institucija.
"Nama se neće smanjiti broj ubijenih žena ako se to ne bude vrlo detaljno preispitivalo", smatra ona.
Govoreći o prvoj fazi postavljanja Femicid memorijala, Macanović je rekla da je on dostupan kao podstranica na sajtu Autonomnog ženskog centra.
"Femicid memorijal je nastao s ciljem da se ne zaborave žene i devojčice koje su ubijene u Srbiji u porodično-partnerskom ili kontekstu seksualnog nasilja, kao i da se ne zaborave propusti institucija koje nisu zaštitile njihove živote kada su prijavile nasilje", kazala je Macanović na konferenciji u beogradskom Medija centru.
Kao izvori, koriščeni su podaci o femicidu koje Autonomni ženski centar redovno prikuplja i objavljuje, kao i podaci iz presuda o femicidu koje je ustupio Centar za istraživačko novinarstvo.
U drugoj fazi postavljanja Femicid memorijala, zainteresovanoj javnosti će biti dostupni svi materijali vezani za istorijat proglašenja 18. maja kao nacionalnog Dana sećanja na žene žrtve nasilja, kao i obeležavanja istog.
U Beogradu je u petak održan i skup prilikom kog su aktivistkinje AŽC-a, Žena u Crnom i Ženske solidarnosti organizovale uličnu akciju na platou ispred Narodne Skupštine Srbije.
Stajanjem ispred te institucije aktivistkinje su podsetile narodne poslanice i poslanike na inicijative:
- da se izmene Zakon o sudijama i Zakon o javnom tužilaštvu unošenjem odredbe po kojoj će se postupanje, odnosno nepostupanje sudije/tužioca koje je dovelo do nastupanja smrtnog ishoda ili teškog povređivanja oštećene ili svedoka, smatrati težim disciplinskim prekršajem;
- da se organizuje javno slušanje povodom slučaja ubistva žene u Pirotu marta 2023. godine;
- da se uspostavi Nacionalni mehanizam (telo) za praćenje i analizu slučajeva femicida.
U tekstu su korišćene pojedini materijali agencije Fonet
