Unutar velike zgrade koja je nekada korišćena kao komercijalni pansion za strane posjetioce u Kabulu nalaze se brojne sobe u kojima žive porodice i pojedinci kojima nije dopušteno da izlaze na ulice ili da otkrivaju svoju tačnu lokaciju.
Dovedeni iz različitih dijelova Avganistana, ljudi su smješteni u tom objektu prije letova u treću zemlju, gdje će se voditi proces obrade prije njihovog konačnog preseljenja u Sjedinjene Države.
Gotovo dvije godine nakon povratka talibana na vlast, Sjedinjene Države su nastavile s evakuacijom Avganistanaca u skladu sa posebnim imigracionim i prihvatnim programima za izbjeglice, uprkos tome što u Avganistanu nemaju konzularno ili diplomatsko prisustvo.
Talibanske vlasti su upoznate sa letovima za preseljenje, ali do sada nisu ometale program, iako su česte optužbe da ta grupa napada Avganistance koji su radili za prethodnu avganistansku vladu uz podršku Sjedinjenih Država.
Vlada SAD je iz Avganistana specijalnim letovima izmjestila hiljade američkih državljana, osoba koje imaju zakonit stalni boravak u SAD, djece bez pratnje odraslih, izbjeglica, te Avganistanaca koji ispunjavaju uslove za ono što je poznato kao posebna imigrantska viza ili SIV program. Te posebne vize namijenjene su onima koji su radili za američke kompanije, organizacije i programe prije nego što su talibani preuzeli vlast.
Više od 90.000 Avganistanaca preseljeno je u Sjedinjene Države u proteklih 20 mjeseci, prema podacima Stejt departmenta. Između oktobra 2021. i septembra 2022. godine, Avganistancima je izdato više od 11.000 SIV viza.
Ove godine, američki predsjednik Džo Bajden je od Kongresa zatražio odobrenje za dodatnih 20.000 posebnih viza za Avganistance koji su pomagali američkoj vladi.
Najmanje 2.980 Avganistanaca prošlo je kroz program prihvata izbjeglica od oktobra 2022. do februara 2023. godine.
Sjedinjene Države ove godine planiraju da prime 125.000 izbjeglica iz čitavog svijeta, ali iz Stejt departmenta navode da ne mogu da kažu koliko će među njima tačno biti Avganistanaca.
Tri lokacije za obradu: Kosovo, Albanija, Katar
Prije dolaska u Sjedinjene Države, imigranti i izbjeglice prolaze bezbjednosne i useljeničke provjere u objektima za obradu u trećim zemljama.
“Glavna lokacija Stejt departmenta za obradu izmještenih Avganistanaca je kamp Al Sajlijah, u Dohi, u Kataru. Takođe, obrade prije preseljenja u Sjedinjene Države se sprovode u Albaniji i na Kosovu”, naveo je portparol Stejt departmenta u imejlu za Glas Amerike.
Tokom dvije sedmice haotične evakuacije iz Kabula u avgustu 2021. godine, američki vojni avioni prevezli su oko 124.000 ljudi iz Avganistana.
Nekoliko hiljada Avganistanaca takođe se ukrcalo na privatne letove za Ujedinjene Arapske Emirate, gdje su ostali u ustanovi zvanoj Humanitarni grad Emirata, u nadi da će se preseliti u SAD, Kanadu ili neku evropsku zemlju.
"Vlada SAD je uključena u obradu slučajeva Avganistanaca u Humanitarnom gradu Emirata", naveo je portparol, dodajući da Sjedinjene Države nisu bile uključene u upravljanje objektom u kojem su evakuisane osobe protestovale zbog neizvjesnosti oko preseljenja.
Čekajući odlazni let iz Kabula, jedan bivši američki zaposlenik, koji nije želio da bude imenovan iz bezbjednosnih razloga, rekao je da će njegova petočlana porodica u naredne dvije sedmice biti odvedena u Albaniju.
“Ne znam koliko dugo ćemo ostati u Albaniji, ali nadam se da neće biti predugo”, rekao je za Glas Amerike.
Pravne i druge poteškoće
Osim SIV programa i izbjeglica, Sjedinjene Države su primile hiljade Avganistanaca u okviru privremenog humanitarnog programa.
Program je počeo u martu 2022. i trebalo bi da traje 18 mjeseci, što znači da ističe u septembru 2023. Istovremeno, predloženi zakon koji bi omogućio stvaranje pravnog puta za trajno naseljavanje Avganistanaca iz tog programa još nema dvostranačku podršku.
"Bez tog zakona, Avganistanci i dalje moraju da podnose zahtjev za stalni boravak putem SIV programa, što traje godinama, ili putem kompleksnog i u velikoj mjeri preopterećenog američkog sistema za azil", rekao je za Glas Amerike Brajan Zumagen, portparol organizacije HIAS, koja pruža podršku izbjeglicama.
Zakon bi mogao da osigura "mjere za slučeve u kojima uslovni boravak evakuisane osobe istekne prije nego što ona dobije stalni status", dodao je Zumagen.
Osim pravne neizvjesnosti, neki Avganistanci suočavaju se s drugim društvenim i ekonomskim izazovima, kao što su pronalaženje pristupačnog smještaja i navigacija kroz javne sisteme za pomoć - na primjer zdravstveno osiguranje i vaučeri za hranu.
Odgovarajući članovima Kongresa prošlog mjeseca, američki državni sekretar Entoni Blinken rekao je da je “lično posvećen ispunjavanju obećanja onima koji su bili uz nas u Avganistanu”.
"Efikasna obrada i konačno preseljenje tih osoba nastavlja se ubrzano i ostaje među najvećim prioritetima administracije", naveo je portparol Stejt departmenta.
