Uprkos brojnim upozorenjima međunarodne zajednice, vlasti u Republici Srpskoj (RS) i ove godine su organizovale proslavu 9. januara, Dana RS, praznika kojeg je Ustavni sud Bosne i Hercegovine (BiH) proglasio neustavnim.
U četvrtak uveče je u Banjaluci održan glavni događaj proslave 9. januara svečanim defileom na kojem je učestvovalo oko 3.000 osoba, uključujući i pripadnike Ministarstva unutrašnjih poslova RS, prenosi Detektor.ba.
U defileu su učestvovali i predstavnici ruske motogrupe Noćni vukovi, čiji je član predsjednik Ruske federacije Vladimir Putin i koja se nalazi na listi sankcija Evropske unije (EU) zbog učešća članova u aneksiji Krima. Na bini je bio i ambasador Rusije u BiH Igor Kalabuhov, kao i brojni zvaničnici iz Srbije, poput ministra odbrane Bratislava Gašića.
Dan ranije, u Banjaluku su sletjeli premijer Srbije Miloš Vučević i predsednica Skupštine Ana Brnabić, te drugi zvaničnici, uprkos činjenici da je ministar odbrane BiH Zukan Helez odbio da izda dozvolu za prelet helikoptera i aviona iz Srbije u periodu od 8. do 9. januara.
Ministar spoljnih poslova BiH, Elmedin Konaković, poslao je zbog toga protestnu notu Srbiji.
Ovogodišnjem obilježavanju 9. januara nije prisustvovao predsjednik tog entiteta Milorad Dodik, koji je nedavno operisan u Beogradu. Ostali najviši zvaničnici RS bili su prisutni, uključujući premijera Radovana Viškovića i predsjednika Narodne skupštine RS, Nenada Stevandića. Obojica su, kao i Dodik, pod sankcijama SAD.
U Dodikovo ime građanima se obratio ministar unutrašnjih poslova Siniša Karan koji je spomenuo i suđenje Dodiku, navodeći da će “po okončanju postupka biti poznato hoće li opstati Dejtonski sporazum i BiH i sve što je njime osnovano i definisano”.
„Nikada nemojmo izgubiti iz vida da su Republika Srpska i njen predsjednik Milorad Dodik na optuženičkoj klupi samo i isključivo zbog poštovanja Ustava i cjelokupnog Dejtonskog sporazuma! Proces protiv predsjednika Republike predstavlja završni čin organizovane dugogodišnje borbe protiv RS i Dejtonskog sporazuma“, rekao je Karan.
Dodiku se na Sudu BiH sudi zbog nepoštivanja odluka visokog predstavnika međunarodne zajednice Kristijana Šmita.
Karan je dodao i da RS “čuva dejtonsku ustavnu strukturu državne zajednice koja može opstati samo uz poštovanje i dosljedno primjenjivanje Dejtonskog sporazuma onakav kakav je potpisan”.
Prisutnima se obratio i Aleksandar Vulin, potpredsjednik Vlade Srbije, koji je kazao da šalje poruku Sarajevu, da BiH nije garant RS i Srbije, nego da je Srbija čuvar međunarodno priznatog Dejtonskog sporazuma, dodajući da je Dan RS praznik svih Srba.
„Čuvari smo Dejtonskog sporazuma. Čuvajte Srpsku, nema Dejtona bez Srpske, a nema ni Bosne bez Dejtona. Čuvajte Srpsku, kao što Srbija čuva Dejton“, kazao je Vulin, koji je takođe pod američkim sankcijama.
On je napomenuo i da pojedinci “ruše srpske vrijednosti”, te zato traže da se na ulici sruši vlast u Srbiji i da se na ulici postavi vlast u RS.
"Zato je ruše, jurišaju na svaku srpsku vrednost, traže da nam odrede šta ćemo da slavimo, kako ćemo da slavimo, zato traže da nam odrede i zastavu i ime i hoće da vladaju umesto nas. Traže da se sudi Dodiku, kao osvetu i odmazdu kao što su sudili našima u Hagu, da ruše prvog među nama Aleksandra Vučića, i to na ulici, a ne na izborima", kazao je Vulin.
Radio Slobodna Evropa prenosi da je za ovogodišnje obilježavanje Dana RS izdvojeno oko 283 hiljade evra.
Ustavni sud BiH je 9. januar proglasio neustavnim kao Dan RS dva puta 2015. i 2019. godine ali se on nastavio obilježavati. U odluci iz 2015. je navedeno da "Ustavni sud BiH nije osporio pravo RS da slavi Dan Republike, ali to ne može da bude 9. januar", jer taj datum "nije prihvatljv za sve građane".
Skupština srpskog naroda u BiH je 9. januara 1992. u Sarajevu donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, kao nezavisne cjeline unutar BiH.
U donošenju deklaracije nisu učestvovali predstavnici Bošnjaka i Hrvata, a ta dva naroda na 9. januar gledaju kao na početak rata u BiH, te početak etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom.
Misija OSCE-a u BiH pozvala je u četvrtak vlasti RS da se pridržavaju odluka Ustavnog suda i osudila “veličanje ratnih zločinaca i sve izraze netrpeljivosti” za koje su naveli da postaju sastavni dio obilježavanja. Pozvali su da se ovi postupci istraže i krivično gone.
Uoči obilježavanja, Kancelarija visokog predstavnika (OHR), Delegacija EU u BiH i Ambasada SAD u Sarajevu su se oglasile saopštenjima, u kojima su pozivali na reakciju pravosudnih organa u zemlji zbog proslave i na poštivanje državnog Ustava.
