Napadi jemenskih Huta, povezanih sa Iranom, na brodove u Crvenom moru poremetili su pomorsku trgovinu i podstakli američke napore da napravi koaliciju koja bi se borila protiv te prijetnje. Teretni brodovi u međuvremenu izbjegavaju Suecki kanal.
Pripadnici ekstremističke grupe Huti saopštili su da su u ponedeljak izveli napade dronovima na dva teretna broda u tom području. To je najnoviji u nizu udara na pomorsku trgovinu za koje ekstremisti tvrde da su reakcija na izraelski napad na Pojas Gaze.
Američki sekretar za odbranu Lojd Ostin najavio je novu multinacionalnu operaciju za zaštitu pomorske trgovine u Crvenom moru.
Ostin, koji je posle Izraela otputovao u Bahrein gdje se nalazi štab američke mornarice na Bliskom istoku, rekao je da su među zemljama učesnicama Velika Britanija, Bahrein, Kanada, Francuska, Italija, Holandija, Norveška, Sejšeli i Španija. Najavio je da će te zemlje imati zajedničke patrole u južnom dijelu Crvenog mora i Adenskom zalivu.
Norveška je ranije saopštila da je spremna da obezbijedi pomorske oficire, a podršku razmatraju i druge NATO članice.
Oko 15 odsto svjetskog pomorskog transporta odvija se preko Sueckog kanala, najkraće rute između Evrope i Azije.
Nekoliko vodećih pomorskih trgovačkih firmi - među kojima je i MSC - odlučilo je da preusmjeri brodove oko Afrike, što povećava troškove i izaziva kašnjenja koja bi mogla da se pogoršaju narednih nedelja, ocjenjuju stručnjaci.
Norveška energetska grupa Equinor saopštila je da je iz Crvenog mora preusmjerila "nekoliko brodova". Napadi Huta primorali su neke kompanije da preispitaju veze sa Izraelom, pa je tajvanski Evergreen marine saopštio u ponedeljak da je odlučio da privremeno prestane da prevozi teret iz Izraela.
Takođe su se povećale premije osiguranja, zato što se pogođeno područje u Crvenom moru smatra veoma rizičnim.
Rat Izraela i Hamasa, koji je počeo 7. oktobra, izazvao je potrese u regionu i povećao strahovanja od šireg konflikta.
Napadi u Crvenom moru pokazal su koliko bliskoistočne paravojne snage, koje podržava Iran, mogu da poremete globalnu trgovinu u trenutku kada se Teheran i njegovi saveznici pozicioniraju protiv Amerike i Izraela.
Pojedini analitičari navode da Huti napadaju i brodove koji nisu povezani sa Izraelom, niti plove ka toj zemlji.
"Huti - i Iran - vjerovatno koriste napade u Crvenom moru da povećaju geopolitički uticaj u regionu, uz uticaj na rat Izraela u Gazi", ističe Džek Kenedi, iz kompanije "S&P Global Market Intelligence".
Zbog preusmjeravanja brodova, moglo bi da dođe do značajnog usporavanja pošiljki i potencijalno većih cijena za potrošače. Riko Lumen, analitičar u firmi ING, ističe da će teretni brodovi morati da plove najmanje nedelju duže od uobičajenog vremena, Obično je potrebno oko 27 dana da se roba preveze od Šangaja do Roterdama, kroz Suecki kanal.
"To će u najmanju ruku dovesti do kašnjenja krajem decembra, sa posljedicama u januaru i februaru s obzirom na to da će biti odložena naredna isporuka", upozorava Lumen.
Poremećaji će vjerovatno uticati na zalihe robe, naročito uoči kineske nove godine, što će konačno dovesti i do većih cijena, navode analitičari.
Francuska kompanija Danone već je upozorila da je preusmjerena većina njenih pošiljki i da će se povećati vrijeme tranzita.
