Predstavnički dom Kongresa Sjedinjenih Država (SAD) usvojio je zakon pod nazivom „Održavanje Dejtonskog mirovnog sporazuma kroz sankcije“, čiji je cilj odvraćanje destabilizujućih aktivnosti u Bosni i Hercegovni (BiH).
Da bi zakon postao važeći, mora da prođe i proceduru u Senatu, a potom mora da ga potpiše i predsjednik SAD Džo Bajden.
„Dejtonski sporazum je simbol američkog liderstva i posvećenosti. Ako pustimo da se to uruši, onda rizikujemo da se nasilje ponovo vrati u Bosnu. Neprijatelji poput Rusije ili Kine pozdravili bi takve potrese i učvrstili snažnije ekonomsko i bezbjednosno uporište“, saopštila je nakon usvajanja republikanka iz Predstavničkog doma, En Vagner, koja u Kongresu predstavlja distrikt iz države Mizuri u kojem žive desetine hiljada ljudi porijeklom iz BiH.
Vagner, koja je predložila zakon, navela je da se nada da će Senat brzo reagovati, te dodala da će zakon „uvesti i kodificirati sankcije lošim akterima poput Milorada Dodika u Bosni koji nastavljaju svoju agendu secesionizma, korupcije i destabilizacije“.
Zakon predviđa i sankcije osobama iz inosranstva koje podrivaju Dejtonski sporazum ili na drugi način ugrožavaju stabilnost BiH.
Uz Vagner, sponzori zakona su demokrate Suzan Vajld (Pensilvanija) i Bil Kiting (Masačusets), te republikanci Tomas Kejn (Nju Džersi), Majk Tarner (Ohajo), Majkl Louler (Njujork) i Bret Gatri (Kentaki).
Kada je nacrt zakona predstavljen u julu 2023. godine, Tarner, koji je bio gradonačelnik Dejtona u vrijeme pregovora o miru u BiH, saopštio je da zakon pokazuje posvećenost SAD promovisanju bezbjednosti i prevenciji nasilja:
„Pozivajući na odgovornost one koji potkopavaju mirovne sporazume, šaljemo snažnu poruku da međunarodna zajednica neće tolerisati poteze koje produžavaju sukobe i ljudsku patnju."
Sličan zakon, koji je takođe predložila Vagner, usvojen je u Predstavničkom domu u septembru 2022. godine, tokom mandata prošlog Kongresa, ali ga Senat nije potvrdio.
Sankcije su alat koji SAD sve češće koriste protiv pojedinaca iz BiH, koji narušavaju stabilnost zemlje i Dejtonski mirovni sporazum.
Odsjek za kontrolu strane imovine (OFAC) Sekretarijata za finansije SAD, sankcionisao je u 13. marta troje zvaničnika bosanskoherecgovačkog entiteta Republika Srpska (RS), navodeći kao obrazloženje da su podrivali mir i stabilnost u Bosni i Hercegovini: Branislava Okuku, Srebrenku Golić i Jelenu Pajić Baštinac.
U obrazloženju je navedeno da su pomagali presjedniku RS, Dodiku, “da podriva Dejtonski mirovni sporazum, te autoritet Ustavnog suda BiH i Visokog predstavnika”.
Predsjednik Bajden je u junu 2021. godine proširio ovlašćenja za sankcionisanje na Zapadnom Balkanu, a prvi sankcionisani bio je upravo Dodik, koga je Sekretarijat za finansije već bio sankcionisao 2017. godine.
U međuvremenu, sankcionisana su i njegova djeca – Gorica i Igor – kao i drugi visoki zvaničnici RS, poput Nenada Stevandića, predsjednika Narodne Skupštine RS i Radovana Viškovića, predsjednika Vlade RS.
